Odrzucenie spadku w imieniu małoletniego dziecka jest czynnością prawną, przekraczającą zakres zwykłego zarządu majątkiem dziecka. Zgodnie z art. 101 § 3 k.r.o. rodzice nie mogą bez zezwolenia Sądu Opiekuńczego dokonywać czynności przekraczających zakres zwykłego zarządu ani wyrażać zgody na dokonywanie takich czynności przez dziecko.
Zgodnie z art. 156 k.r.o. rodzice powinni uzyskiwać zezwolenia sądu rodzinnego we wszelkich ważniejszych sprawach, które dotyczą osoby lub majątku dziecka, gdyż małoletnie dziecko nie może samodzielnie odrzucić spadku.
Aby odrzucić spadek w imieniu małoletniego, w pierwszej kolejności należy złożyć do Sądu Rejonowego Wydziału Rodzinnego i Nieletnich, właściwego ze względu na miejsce zamieszkania dziecka, wniosek o wyrażenie zgody na odrzucenie spadku z uwagi na długi spadkowe, które obciążyłyby małoletnie dziecko.
Wniosek musi zostać złożony w terminie 6 miesięcy od dnia dowiedzenia się, że dziecko jest spadkobiercą zmarłego lub od momentu odrzucenia spadku przez wcześniejszego spadkobiercy, którym może być rodzic lub inna osoba.
Pamiętać należy, żeby składając wniosek, potwierdzić kopię wniosku, gdyż od tego momentu ulega zawieszeniu bieg terminu do odrzucenia spadku, a jego potwierdzenie będzie trzeba wykazać u notariusza.
Zazwyczaj termin ten zaczyna biec od dnia śmierci spadkodawcy lub od dnia, w którym dowiedzieliśmy się, że zostaliśmy powołani do spadku (może to być informacja uzyskana od rodziny, przyjaciół, lub informacja z Sądu) o tym, że wcześniej powołani do spadku złożyli oświadczenie przed Sądem lub notariuszem o odrzuceniu spadku, co oznacza że od tego dnia mamy 6 miesięcy na złożenie oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku w imieniu dziecka.
Składając wniosek należy w miarę możliwości wskazać majątek i długi spadkowe jakie pozostawił po sobie zmarły. Jeżeli jest możliwość, to należy dołączyć znalezione jakiekolwiek wezwania do zapłaty, umowy kredytowe czy inne dokumenty świadczące, że zmarły posiadał długi.
Natomiast, jeżeli zmarły jest dalekim krewnym małoletniego dziecka, a wcześniejsi spadkobiercy skutecznie spadek odrzucili, wówczas trudno będzie wykazać długi, dlatego możemy na tą okoliczność powołać na świadków te osoby bliższe spadkodawcy, którzy wykażą przed Sądem, że faktycznie zmarły pozostawił wyłącznie długi, dlatego spadek odrzucili, a które w dalszej kolejności mogłyby obciążyć dziecko.
Sąd rozpoznaje wniosek na posiedzeniu jawnym, na który otrzymamy wezwanie. Podczas posiedzenia Sądu, zostaniemy przesłuchani na okoliczności wskazane we wniosku, a także Sąd przesłucha świadków, o których wnioskowaliśmy.
W dniu posiedzenia Sądu i wyrażeniu zgody na odrzucenie spadku, należy złożyć wniosek o wydanie odpisu prawomocnego postanowienia w sprawie, gdyż pozwoli nam to skutecznie i sprawnie złożyć oświadczenie w imieniu dziecka na odrzucenie spadku przed sądem cywilnym lub notariuszem.
Wniosek do Sądu podlega opłacie 100 zł za każde dziecko. U notariusza oświadczenie o przyjęciu lub odrzuceniu spadku podlega opłacie 50 zł. Notariusze zwykle doliczają VAT. Opłata pobierana jest również za wypisy.
Jeżeli nie jesteśmy w stanie ponieść tych kosztów, możemy złożyć wniosek o zwolnienie z nich, zgodnie bowiem z treścią art. 102 ust. 1 u.k.s.c., zwolnienia od kosztów sądowych może się domagać osoba fizyczna, jeżeli złoży oświadczenie, z którego wynika, że nie jest w stanie ich ponieść bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny.
Do wniosku należy dołączyć oświadczenie o stanie majątkowym, rodzinnym i kosztach utrzymania
Ważne: Zwolnienie od kosztów sądowych może nastąpić wyłącznie na nasz wniosek. Sąd nie może tego zrobić z urzędu.