Regulacja odnosząca się do świadczenia wypłacanego przez ZUS, jakim jest renta socjalna, znajduje się w ustawie z dnia 27 czerwca 2003 r. o rencie socjalnej.
Kto może otrzymać świadczenie?
Co do zasady osoba posiadająca polskie obywatelstwo, ale także cudzoziemiec po spełnieniu szczególnych kryteriów np. posiadający pozwolenie na pobyt stały itd. Precyzyjnie określa to wspomniana wyżej ustawa.
Ponadto renta socjalna przysługuje osobie:
- pełnoletniej;
- całkowicie niezdolnej do pracy z powodu naruszenia sprawności organizmu, które powstało:
- przed ukończeniem 18. roku życia;
- w trakcie nauki w szkole lub w szkole wyższej – przed ukończeniem 25. roku życia;
- w trakcie kształcenia w szkole doktorskiej, studiów doktoranckich lub aspirantury naukowej.
Na jaki okres przyznawana jest renta?
1) renta socjalna stała – jeżeli całkowita niezdolność do pracy jest trwała;
2) renta socjalna okresowa – jeżeli całkowita niezdolność do pracy jest okresowa – przysługuje przez okres wskazany w decyzji ZUS
Jak ustalić czy dana osoba jest całkowicie niezdolna do pracy?
Ustalenia całkowitej niezdolności do pracy dokonuje lekarz orzecznik ZUS, na zasadach i w trybie określonych w ustawie z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń
Ustalając całkowitą niezdolność do pracy, lekarz orzecznik, za zgodą osoby ubiegającej się o rentę socjalną lub jej przedstawiciela ustawowego, zgłoszoną nie później niż w trakcie badania tej osoby, ustala niezdolność tej osoby do samodzielnej egzystencji, na zasadach i w trybie określonym ustawą o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, w celu uzyskania świadczenia, o którym mowa w art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 31 lipca 2019 r. o świadczeniu uzupełniającym dla osób niezdolnych do samodzielnej egzystencji (Dz. U. z 2023 r. poz. 156, 535 i 1429).
Wysokość renty socjalnej
Renta socjalna wynosi 100% kwoty najniższej renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy ustalonej i podwyższonej zgodnie z ustawą o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Aktualnie to kwota 1780,96 zł.
Zbieg renty socjalnej i rodzinnej
W przypadku zbiegu uprawnień do renty socjalnej z uprawnieniem do renty rodzinnej lub świadczenia pieniężnego przyznanego na zasadach określonych w ustawie z dnia 8 lutego 2023 r. o świadczeniu pieniężnym przysługującym członkom rodziny funkcjonariuszy lub żołnierzy zawodowych, których śmierć nastąpiła w związku ze służbą albo podjęciem poza służbą czynności ratowania życia lub zdrowia ludzkiego albo mienia, kwota renty socjalnej ulega takiemu obniżeniu, aby łączna kwota obu świadczeń nie przekraczała 200% kwoty najniższej renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy. Kwota obniżonej renty socjalnej nie może być niższa niż 10% kwoty najniższej renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy.
UWAGA! Renta socjalna nie przysługuje, jeżeli kwota renty rodzinnej lub świadczenia pieniężnego, przekracza 200% kwoty najniższej renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy.
Zawieszenie prawa do renty i zmniejszenie świadczenia
Prawo do renty socjalnej ulega zawieszeniu lub świadczenie to ulega zmniejszeniu w razie osiągania przychodu z tytułu działalności podlegającej obowiązkowi ubezpieczenia społecznego.
Śmierć osoby uprawnionej do renty socjalnej a zasiłek pogrzebowy
W razie śmierci osoby pobierającej rentę socjalną przysługuje zasiłek pogrzebowy, na zasadach i w wysokości określonych w przepisach o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, o ile zasiłek pogrzebowy lub świadczenie w wysokości zasiłku pogrzebowego nie przysługuje z innego tytułu.