Zgodnie z przepisami kodeksu rodzinnego i opiekuńczego rodzice zobowiązani są do świadczeń alimentacyjnych wobec swojego dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie, chyba że dochody z jego majątku wystarczają na pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania.
Wysokość alimentów zależy od usprawiedliwionych potrzeb dziecka oraz od zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego. Trzeba pamiętać, że nie ma z góry ustalonych kwot wysokości świadczeń alimentacyjnych.
Usprawiedliwione potrzeby dziecka to takie, które zapewniają dziecku normalne warunki do życia. Muszą wystarczyć na zakup wyżywienia stosownie do wieku, zakup odzieży, obuwia, środków higieny osobistej oraz pozwolić zapewnić dziecku odpowiednie warunki mieszkaniowe. Do usprawiedliwionych potrzeb dziecka należy również zapewnienie dziecku wypoczynku w okresie wakacji czy ferii zimowych. W sytuacji chorego dziecka, alimenty muszą być na tyle wysokie, aby zapewnić dziecku możliwość zakupu niezbędnych i specjalistycznych leków, jak również pozwolą na opłacenie kosztów leczenia.
Sąd, ustalając wysokość alimentów, musi uwzględnić możliwości zarobkowe osoby zobowiązanej do płacenia alimentów. Jeżeli osoba zobowiązana jest wykształcona i ma możliwości osiągania odpowiednich dochodów, a nie robi tego i nie wykorzystuje swoich możliwości intelektualnych i fizycznych, aby zapewnić dziecku odpowiednie warunki życia, wówczas sąd obciąży ją kosztami utrzymania dziecka adekwatnie do średniego poziomu zarobków na stanowisku, na którym mogłaby ta osoba pracować.
Sąd w sprawie o alimenty zawsze bierze pod uwagę osobiste starania i czynny udział rodzica w wychowanie dziecka. Rodzic, który nie przejawia zainteresowania dzieckiem i sporadycznie się z nim kontaktuje, najczęściej ma zasądzone wyższe alimenty.
Zgodnie z art.135 § 2 i 3 kro wykonanie obowiązku alimentacyjnego względem dziecka, które nie jest jeszcze wstanie utrzymać się samodzielnie albo wobec osoby niepełnosprawnej może polegać w całości lub w części na osobistych staraniach o utrzymanie lub o wychowanie uprawnionego. W takim wypadku świadczenie alimentacyjne pozostałych zobowiązanych polega na pokrywaniu w całości lub w części kosztów utrzymania lub wychowania uprawnionego.
Na zakres świadczeń alimentacyjnych nie wpływają:
- świadczenia z pomocy społecznej lub funduszu alimentacyjnego, o którym mowa w ustawie z dnia 7 września2007r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów (Dz. U. z 2020r. poz. 808 i 875), podlegające zwrotowi przez zobowiązanego do alimentacji;
- świadczenia, wydatki i inne środki finansowe związane z umieszczeniem dziecka w pieczy zastępczej, o których mowa w przepisach o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej;
- świadczenie wychowawcze, o którym mowa w ustawie z dnia 11 lutego 2016 r. o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci (Dz. U.z 2019 r.poz. 2407);
- świadczenia rodzinne, o których mowa w ustawie z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych(Dz. U. z2020r. Poz.111);
- rodzicielskie świadczenie uzupełniające (tzw. 500+), o którym mowa w ustawie z dnia 31stycznia 2019r. o rodzicielskim świadczeniu uzupełniającym (Dz.U. poz.303).
Składając pozew o zasądzenie alimentów, rodzic może złożyć wniosek o zabezpieczenie powództwa na czas trwania procesu, który niejednokrotnie trwa nawet kilka miesięcy. Pozwala to uzyskać środki na bieżące utrzymanie dziecka. W uzasadnieniu takiego wniosku należy wskazać przyczyny wystąpienia z takim żądaniem. Wystarczy jednak tylko uprawdopodobnienie okoliczności, dla których zabezpieczenie jest potrzebne.
Uzyskanie postanowienia sądu w przedmiocie zabezpieczenia alimentów pozwala wszcząć egzekucję komorniczą wobec osoby zobowiązanej do alimentów, gdyż takie postanowienie sądu jest tytułem wykonawczym. Nawet złożenie zażalenia przez zobowiązanego na takie postanowienie sądu, nie zwalnia go z obowiązku płacenia alimentów.
Co do zasady zobowiązany może uchylić się od wykonania obowiązku alimentacyjnego względem uprawnionego, jeżeli żądanie alimentów jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. Nie dotyczy to jednak obowiązku rodziców względem ich małoletniego dziecka.